Orlen w Portfelu

Na początku inwestowania powinniśmy ustalić tzw. cel inwestycyjny. Jedną z podstawowych opcji jest inwestowanie z myślą o emeryturze. Można to robić na kilka sposobów, w tym za pomocą specjalnych rachunków maklerskich w formule IKE lub IKZE.

W większości krajów rozwiniętych system emerytalny działa podobnie, czyli swój główny filar opiera na koncepcji wymyślonej ponad 100 lat temu przez niemieckiego kanclerza, Bismarcka. Ten system opiera się na wpłacaniu składek i wypłacaniu świadczeń po osiągnięciu wieku emerytalnego. System działał sprawnie, gdy ludzie żyli krócej niż obecnie. Z biegiem lat i rozwojem cywilizacyjnym, system stawał się coraz mniej wydajny. Wtedy właśnie poszczególne kraje zaczęły wykorzystywać rynki kapitałowe jako wsparcie emerytury w kolejnych filarach.

W Polsce pierwszym filarem jest ZUS, czyli Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Te pieniądze nie pracują bezpośrednio na rynkach finansowych, a system musi uwzględniać zmianę wartości pieniądza w czasie, żeby emeryt nie był poszkodowany przez inflację. W związku z tym świadczenia te podlegają tzw. waloryzacji.

Filary z rynkiem kapitałowym w tle

Polski system emerytalny składał się z 3 filarów, w którym tylko pierwszy pozostawał całkowicie niezależny od rynków finansowych. Oprócz ZUS, obowiązkowe były również OFE, czyli Otwarte Fundusze Emerytalne. Składały się z części bezpiecznej (obligacje) oraz bardziej ryzykownej (akcje). Z kolei trzeci filar mieścił w sobie wiele rozwiązań, takich jak:

PPE, czyli Pracownicze Plany Emerytalne,
IKE, czyli Indywidualne Konto Emerytalne,
IKZE, czyli Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego.

W trzecim filarze mieściły się także wszystkie samodzielne formy oszczędzania z myślą o emeryturze, takie jak chociażby konta oszczędnościowe czy lokaty oraz fundusze inwestycyjne.

Teraz system przechodzi kolejną zmianę i poza pierwszym filarem ZUS, wszystkie inne programy będą dobrowolne. IKE i IKZE będą do samodzielnego odkładania na emeryturę, a PPE i dodatkowo PPK (Pracownicze Plany Kapitałowe) z pomocą pracodawcy. Wszędzie poza pierwszym filarem jest miejsce na inwestowanie na giełdzie.

PPK oraz PPE wykorzystują rynki finansowe do inwestowania, jednak decyzje o strategii inwestycyjnej podejmują instytucje finansowe zarządzające środkami. Samodzielnie inwestować możemy poprzez IKE i IKZE, które mogą przyjąć najbardziej elastyczną formę dla każdego inwestora – konta maklerskiego.

Maklerskie IKE

IKE to Indywidualne Konto Emerytalne, które można założyć jako rachunek maklerski. Najważniejsza korzyść podatkowa to brak podatku od zysków kapitałowych, pod warunkiem, że nie wypłacimy środków z rachunku IKE przed ukończeniem 60 roku życia. W takiej konstrukcji, nie zapłacimy podatku od zysków kapitałowych oraz od dywidend wypłacanych przez polskie spółki (niektóre rachunki pozwalają na inwestowanie w podmioty zagraniczne i taki podatek może zostać potrącony w kraju emitenta). Jeśli zechcemy zamknąć rachunek i wypłacić środki przed terminem, będzie trzeba zapłacić zaległy podatek od zysków kapitałowych.

IKE posiada ograniczenie w postaci rocznego limitu wpłat. Limit ten wynosi 3-krotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia na dany rok kalendarzowy i jest ogłaszany każdego roku w Dzienniku Urzędowym „Monitor Polski”. W 2020 roku wynosi on 15681 zł. Środki w ramach limitu można wpłacać na rachunek dowolnie, np. co miesiąc, co tydzień albo raz do roku przelać wszystko.

Maklerskie IKZE

Z kolei IKZE to Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego. Forma prowadzenia tego konta jest bardzo podobna do IKE i również możemy wybrać rachunek maklerski w tej formule.

Roczny limit wpłat jest również ogłaszany każdego roku w Dzienniku Urzędowym „Monitor Polski”. Jest on jednak dużo niższy niż w przypadku IKE – wynika to w dużej mierze z innego systemu korzyści podatkowych. W 2020 roku maksymalna wysokość wpłat na IKZE wynosi 6272,40 zł.

Całą kwotę jaką wpłacimy na IKZE możemy odliczyć od podstawy opodatkowania, gdy będziemy rozliczać się z urzędem skarbowym w roku w którym zasilamy nasze konto. Trzeba w tym celu wypełnić PIT-0 i wpisać do rozliczenia kwotę wpłat na zakończony rok. Dzięki temu, przy maksymalnej wpłacie na IKZE, wysokość uzyskanej korzyści podatkowej może wynieść ponad 1 tys. zł przy 17% stawce podatku lub nawet prawie 2 tys. zł przy obowiązującej w drugim progu podatkowym stawce 32%. W ten sposób oszczędzamy każdego roku już na etapie rozliczenia podatkowego.

W przypadku IKZE również nie musimy płacić podatku od zysków kapitałowych, wynoszącego 19%. W ten sposób konto maklerskie w IKZE ma przewagę nad zwykłym rachunkiem. Podatek, który zapłacimy na koniec oszczędzania, czyli po ukończeniu 65 roku życia, to 10% ryczałtowego podatku dochodowego od całości wypłaconego kapitału. W przypadku zwrotu środków z IKZE przed tym terminem (możliwa jest wyłącznie wypłata wszystkich środków), będą one stanowiły przychód z innych źródeł i zostaną opodatkowane według skali podatkowej na koniec roku, w którym dokonano wypłaty.

Najpierw IKE i IKZE, później inne rachunki

Jeden klient może mieć tylko jedno IKE i tylko jedno IKZE. Jeśli zdecydujemy się założyć jakiś rachunek, a później spodoba nam się inna oferta, to będziemy musieli konto przenieść. Obydwa rachunki wraz ze swoimi limitami i korzyściami podatkowymi, pozwalają inwestorowi indywidualnemu na roczną wpłatę na poziomie prawie 22 tysięcy złotych i inwestowanie tych środków z wykorzystaniem korzyści podatkowych.
Jeśli inwestor dysponuje większymi środkami, które chciałby przeznaczyć na inwestowanie z myślą o emeryturze, to nic nie stoi na przeszkodzie, aby otworzyć trzeci rachunek standardowy i tam wpłacać nadwyżkę środków. Istotna jest kolejność dokonywania wpłat, aby maksymalnie wykorzystać potencjał oszczędności podatkowych, zarówno w IKE, jak i IKZE.

Dywidendowa emerytura

Inwestowanie z myślą o emeryturze oznacza długi horyzont czasowy, a ten z kolei pozwala zarówno na czekanie na korekty i bessy, jak i skupienie się na spółkach, które dzielą się z inwestorem zyskami. Dywidendowe podejście jest bardzo opłacalne w IKE i IKZE, bo reinwestujemy pełne dywidendy – nie są pomniejszane o zryczałtowany podatek dochodowy.

Zgromadzony przez lata kapitał można wypłacić po osiągnięciu wieku emerytalnego, ale można również zmienić nieco założenia portfela i zacząć wypłacać sobie regularnie środki zamiast je reinwestować. Skumulowany przez lata kapitał może posłużyć do regularnej wypłaty środków na emeryturze.